De 3 beste plekken om ijsberen te zien

Welke van deze drie mogelijkheden je het beste kunt kiezen is heel persoonlijk. Lees meer over onze persoonlijke ervaringen om je keuze makkelijker te maken.

1. Churchill, Canada 

Churchill (Polar Bear Capital of the World) is een klein plaatsje op de westelijke oever van de Hudson Baai in het noorden van de provincie Manitoba. In Churchill gaat alles anders dan in de rest van Canada. Je hebt er alleen gravelwegen, het plaatsje is slechts per vliegtuig, boot of per trein bereikbaar. De hotels zijn basic, alles is aanwezig maar je hoeft hier geen luxe te verwachten. De gebouwen en huizen zijn uitsluitend functioneel, wat wil je ook met temperaturen die in de winter dalen tot -32°C. En de ijzige wind maakt de gevoelstemperatuur nog veel lager.

Een kleine wandeling rond het dorp Churchill maakt al snel duidelijk waarom het zo bijzonder is om naar deze koude plek in het noorden van Canada af te reizen. Af en toe hoor je schoten. Om de ijsberen op afstand te houden. Hoewel ijsberen een hoge aaibaarheidsfactor hebben, wil je een close encounter toch echt vermijden. De ijsberen hier hebben honger en vanaf juli niet meer gegeten. De mens wordt gezien als lekker hapje en een ijsbeer zal geen moment aarzelen om je aan te vallen. Er rijden in Churchill constant patrouilles rond om ze op veilige afstand te houden. Zodra een ijsbeer dichtbij het dorp gesignaleerd wordt, rukt deze uit om met geweerschoten de dieren af te schrikken. Handig om te weten: mocht je in het nauw komen duik dan de dichtstbijzijnde auto in. Deze zijn hier voor dit geval nooit afgesloten.

Iedere herfst is de kustlijn van de Hudson Baai bij Churchill in Manitoba hét koninkrijk van de ijsbeer. De beren verzamelen zich langs de kustlijn en kijken vol spanning uit naar het moment waarop de Hudson Baai is dichtgevroren. Zodra het ijs dik genoeg is verlaten ze het land om op het pakijs op zeehonden te gaan jagen. Om te kunnen overleven moeten ze iedere winter zo’n 45 zeehonden verorberen. Het reukzintuig van ijsberen is zo sterk ontwikkeld, dat ze hun prooi kunnen ruiken tot één meter onder ijs en sneeuw. En honger hebben ze! Ze hebben op dit moment al meer dan vier maanden geen fatsoenlijke maaltijd meer gehad.

Met speciale voertuigen rijd je over de toendra waarbij je op zoek gaat naar ijsberen. Het gebied is groot en alleen toegankelijk met een speciale vergunning. De voertuigen blijven op de paden en je moet het geluk hebben dat ijsberen je pad kruisen. Het seizoen start rond de tweede week van oktober en eindigt in de derde week van november. Het is een fantastische ervaring om de ijsberen in hun natuurlijke omgeving te observeren. Ik maakte twee excursies over deze toendra en zag op de eerste dag rond de twaalf ijsberen. Ze lagen lui te zijn, ik zag ze struinen door het water in de hoop iets van eten te vinden. Een mannetje joeg op een vrouwtje en ik zag moeders met kleintjes. De toendra buggy stopte onmiddellijk zodra er een interessant schouwspel was en iedereen kreeg ruim voldoende de tijd om foto’s te maken. De tweede dag was het anders. We reden door een sneeuwstorm over de toendra en zagen minder ijsberen. Maar die we wél zagen waren aan het stoeien! Dat was fantastisch om te zien.

Hoe eerder je in het seizoen bent, hoe warmer het nog is. En des te luier de ijsberen zijn want het is nog veel te warm voor ze met hun dikke vacht. Zodra het kouder wordt, later in het seizoen dus, worden de ijsberen actiever. Je zou dus zeggen dat je het beste zo laat mogelijk kunt gaan. Maar ook daaraan kleeft een gevaar. Het ijs in de baai kan in drie dagen helemaal dichtvriezen. En daarmee verdwijnen de ijsberen van de toendra. Ze kunnen zelfs in één nacht allemaal vertrokken zijn, het ijs op waar ze hun jacht naar zeehonden beginnen.

 

De voor- en nadelen van je bezoek aan Churchill
Met een bijna 100% garantie dat je ijsberen zult zien, is het ook een drukke en gewilde plek om te bezoeken.  De reis er naartoe is een lange en na je bezoek aan Churchill is het november en is er in de omgeving eigenlijk niet veel te zoeken. Mijn ervaring is dat de gidsen de ijsberen met groot respect behandelen en dat er strenge regels zijn tijdens de excursies. Er zijn tours in verschillende soorten. Je kunt kiezen tussen verblijf in Churchill en dagexcursies maken of je kunt ook verblijven in de Tundra Buggy Lodge, een verlengd voertuig dat op de toendra staat. Welke vorm je ook kiest, het wordt zonder meer een geweldige ervaring.

2. Spitsbergen

Eén van de eerste vragen van klanten die geïnteresseerd zijn in een reis naar Spitsbergen is inderdaad waar en wanneer je de beste kans hebt om ijsberen te zien. Op zich een logische vraag natuurlijk. Het antwoord daarop is echter niet zo makkelijk. Er leven ongeveer 3000 ijsberen op en rondom Spitsbergen. Maar het gebied waarin ze vrij rondlopen is enorm, er is geen ‘plek’ waar ze zéker te vinden zijn. Tenzij je op een dode walvis stuit natuurlijk. Tijdens één van onze reizen met zeilschip Antigua zagen we onderweg een dode walvis waar wel 19 ijsberen omheen liepen. Een geweldig spektakel en het schip bleef dan ook uren liggen zodat we dit machtige schouwspel konden ervaren.

Bovendien worden er geen ijsbeer-excursies georganiseerd. Simpelweg omdat dat verboden is want de ijsbeer is sinds 1973 beschermd. Je kunt ze overal en op elk moment verwachten. De kans daarop is het grootst richting het noorden en het oosten van de archipel. IJsberen zijn goede zwemmers, er zijn zelfs metingen van meer dan 100 kilometer gedaan. De kans dat ze aan wal of op het drijfijs kunnen komen neemt wél steeds verder af naarmate de temperatuur hoger wordt. Er worden steeds meer meldingen gemaakt van verdronken ijsberen wegens het smelten van zeeijs bij Alaska, en dat is ook de verwachting bij Spitsbergen waar het zeeijs zich in steeds toenemende mate terugtrekt.

De ware habitat van de ijsbeer is dik drijfijs, dáár en op bevroren baaien en fjorden brengen ze de meeste tijd door om hier hun favoriete maaltje van Baardrob en de kleinere Ringelrob te vinden. Ze hebben ongeveer 1 zeehond per week nodig om te kunnen overleven, van de kleinere Ringelrobs iets meer. Maar wanneer het nodig is kunnen goed gevoede ijsberen met een dikke vetlaag wel tot acht maanden zonder voedsel leven!

Op Spitsbergen mocht tot 1973 gejaagd worden op ijsberen. Sindsdien zijn ijsberen op Spitsbergen sterk beschermd en mogen ze alleen gedood worden in geval van direct gevaar naar mensen. Dat is ook de reden dat zodra een landing gepland wordt vanaf één van de zeil- of expeditieschepen er eerst twee verkenners aan land gaan om te kijken of er ijsberen in de buurt zijn. Zodra er een ijsbeer gespot wordt, is het verboden om aan land te gaan. De gidsen aan boord zijn altijd gewapend en je mag tijdens een landing ook niet in je eentje over land rondstruinen maar moet bij de groep blijven. Je mag het dorpje Longyearbyen ook niet verlaten zonder geweer. Grappig genoeg zie je daardoor bijzondere taferelen in het dorpje. Ik zag bijvoorbeeld een jongedame rondlopen met skateboard en geweer. Of het bordje dat bij de bank hangt: verboden toegang met geweer. Voor de inwoners uit Spitsbergen héél gewoon!

Tot slot nog even over de kans dat je ze ziet op Spitsbergen:  helaas kunnen we die kansberekening niet geven. De kans is groot dat je ze ziet tijdens je cruise langs de kust van Spitsbergen. Soms één, vaak meerdere. En als je geluk hebt heel veel. Maar het zien van ijsberen mag geen doel op zich zijn als je naar Spitsbergen gaat. Je gaat er voor de schitterende wildernis, de laatste plek voor de Noordpool, de bijzondere natuur en het wild, waaronder ijsberen.

3. Barter Island, Alaska

Op zoek gaan naar ijsberen in Alaska is een totaal andere en bijzondere ervaring. Je vliegt naar Kaktovik op Barter Island, een klein eilandje in de Arctische Oceaan. Hier ben je te gast bij de Inupiat, die ieder jaar onder het verdrag van de International Convention for the Regulation of Whaling (ICRW) een quotum krijgen om walvissen te vangen zodat ze de winter kunnen overleven. Met een maximum van drie walvissen. Voor een groot deel van hun voedselvoorziening gedurende de lange winterperiode, zal dit vlees hun voornaamste voedselbron zijn. Andere delen van de walvissen worden gebruikt voor het vervaardigen van gebruiksvoorwerpen.

De jacht op walvissen mag na Labour Day beginnen, dus na de eerste maandag in september. Zodra een walvis gevangen is, wordt deze het strand op gesleept en geslacht. Het vlees wordt verwerkt, de botten en het vet is voor de Eskimo’s niet bruikbaar. Volgens eeuwenoude traditie zorgen de Inupiat voor de ijsberen en daarom leggen ze dit slachtafval op een grote hoop, de zogenaamde ‘Bone Pile’. Dat is waar de ijsberen op af komen.

Om hier te komen vlieg je met een klein propellorvliegtuigje van Fairbanks naar Kaktovik. Het vliegveld bestaat uit niet meer dan een vervallen vliegtuigloods. Her en der staan wat roestige auto’s en een oud schoolbusje. Het kan er koud en mistig zijn en afhankelijk van wanneer je arriveert, kan er al sneeuw liggen. Bij aankomst merk je direct dat het er anders aan toe gaat dan je gewend bent. Dit is ijsberengebied. Het dorpje bestaat uit een aantal houten huizen op palen, krotten en rommelhokken, keurige gebouwen, nette huizen en enkele loodsen. Langs de wegen vind je een opeenstapeling van sneeuwscooters, machines, bootjes, auto’s en kinderwagens; kortom, een typisch Eskimo dorpje.

 

Eenmaal in de Marsh Creek Inn aangekomen wordt je meteen duidelijk gemaakt dat je hier beperkte bewegingsvrijheid hebt. “Ga niet alleen buiten het dorp, daar kun je ijsberen tegenkomen en dan staan wij niet in voor je veiligheid” luidt de boodschap. Heel bijzonder zijn de gesprekken die je hebt met de gidsen of dorpsbewoners die er hun hele leven al gewoond hebben. Ze weten als geen ander hoe het is om hier in de vrije natuur te leven. En ervaren lijdzaam hoe wij hen onze westerse ideeën en ontwikkelingen over het smelten van het poolijs opleggen. Zonder hen, die hier al meer dan tienduizend jaar leven, als volwaardige gesprekspartner te betrekken.

Tijdens je verblijf in de Marsh Creek Inn neemt een gids je mee met een aantal bootexcursies. Er is een overvloedig aanbod van eten voor de beren en dit is een prima moment om ze rustig te bestuderen. De ‘bone pile‘ ligt in het oosten op een zandbank en is vanaf het water goed te zien.

Overdag zijn de beren wat lui, ze slapen of je ziet moeders spelen met hun jongen. Het is aandoenlijk om te zien hoe de kleintjes spelen, dan weer bij de moeder gaan drinken en uiteindelijk tegen de zachte vacht van hun moeder in slaap vallen.

De hele ervaring in Kaktovik is zo bijzonder, waarbij je kennismaakt met de cultuur van de Inupiat en waarbij je uren kunt kijken naar het schouwspel van de beren, dat het voor altijd op je netvlies blijft staan.

Ik hoop dat het nu duidelijker voor je is waar je het beste naartoe kunt gaan om ijsberen te zien.

De reizen naar Churchill en Barter Island zijn korte trips van enkele dagen. De reis er naartoe is lang en relatief kostbaar. Als je kiest voor Spitsbergen, kies je voor een totaalpakket. Waarbij de 16-daagse reis Rond Spitsbergen met ons zeilschip Antigua de meeste garantie biedt op het zien van deze machtige dieren.

Askja-vrienden Harry en Rika Houthuijsen zijn enkele jaren geleden naar Kaktovik geweest en hebben het geluk gehad dat ze maar liefst zes dagen op deze bijzondere plek mochten doorbrengen. Van hun bezoek hier hebben ze een ontroerend verslag geschreven dat je op hun website Alaskawoodhouse.com kunt lezen. Klik hier voor deel 1 en hier voor deel 2.